सनातन धर्मात निर्जला एकादशी हा एक विशेष आणि पुण्यपूर्ण व्रत मानला जातो. पांडवांपैकी भीमाने हा व्रत पाळला म्हणून याला भीमसेनी एकादशी असेही म्हणतात. ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या निर्जला एकादशी 2025 तिथि तिथीला हा व्रत पाळला जातो आणि या व्रताची खास गोष्ट म्हणजे हा व्रत पाणी न पिता पाळला जातो, म्हणूनच याला “निर्जला” एकादशी म्हणतात. असे मानले जाते की या एका व्रताचे पालन केल्याने वर्षातील सर्व एकादशांचे पुण्यफळ मिळते. हे व्रत केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातूनच नव्हे तर आरोग्य आणि आत्मशुद्धीच्या दृष्टिकोनातूनही खूप महत्वाचे मानले जाते.

श्रीसेवा प्रतिष्ठान च्या या लेख मध्ये, आपण निर्जला एकादशी २०२५ च्या व्रताबद्दल, त्याचे महत्त्व, व्रत कथा, पूजा विधी आणि काही उपायांबद्दल सर्व काही जाणून घेऊ. चला तर मग विलंब न करता आपला लेख सुरू करूया.

निर्जला एकादशी 2025: तारीख आणि वेळ निर्जला एकादशी शुभ मुहूर्त

ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील निर्जला एकादशी शुभ मुहूर्त तिथी ०६ जून रोजी पहाटे ०२:१८ वाजता सुरू होईल. त्याच वेळी, ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथी ०७ जून रोजी पहाटे ०४:५० वाजता संपेल. सनातन धर्मात, सूर्योदयापासून तिथी मोजली जाते. याअंतर्गत, निर्जला एकादशीचे व्रत ०६ जून २०२५ रोजी ठेवले जाईल.

एकादशी सुरू होते: 06 जून उशिरा रात्री 02:18 वाजता

एकादशी समाप्ती: 07 जून पहाटे 04:50 वाजता

निर्जला एकादशी पारण मुहूर्त: 07 जून दुपारी 01:43 ते 04:30 पर्यंत.

कालावधी : २ तास ४६ मिनिटे

हरी वसारा समाप्ती वेळ: 07 जून सकाळी 11:28 AM

निर्जला एकादशीला हे विशेष योग तयार होत आहेत

ज्योतिषशास्त्रानुसार, यावेळी निर्जला एकादशी व्रत तिथि एक विशेष योग तयार होत आहे. ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या एकादशी तिथीला भाद्रवास योगाचा एक दुर्मिळ संयोजन तयार होत आहे. या शुभ प्रसंगी, भद्रा पाताळात राहील. पाताळात भद्राची उपस्थिती शुभ मानली जाते. दुसऱ्या दिवशी दुपारी ०३:३१ ते पहाटे ०४:४७ पर्यंत भद्रा पाताळात राहील.  

याशिवाय निर्जला एकादशीच्या दिवशीही वरीयन योग तयार होत आहे. सकाळी १०:१४ वाजल्यापासून वरीयन योगाचा शुभ संयोग होत आहे. हा योग खूप शुभ आहे. या योगात भगवान विष्णूची पूजा केल्याने शुभ कार्यात यश मिळते.

निर्जला एकादशीचे महत्त्व

सनातन धर्मात निर्जला एकादशी व्रताला उच्च स्थान आहे. या एकादशी व्रताचे फळ सर्व २४ एकादशींच्या फळासारखे आहे. या दिवशी अन्न आणि पाणी न घेता उपवास करण्याचा एक विशेष नियम आहे, म्हणून याला “निर्जला” म्हणतात. असे मानले जाते की जर एखाद्या व्यक्तीला काही कारणास्तव वर्षभर एकादशीचे व्रत करता येत नसेल, तर जर त्याने फक्त निर्जला एकादशीचे व्रत केले तर त्याला वर्षातील सर्व एकादशींचे पुण्य मिळते. 

धार्मिक ग्रंथांनुसार, या दिवशी उपवास केल्याने पापांचा नाश होतो आणि व्यक्तीला मोक्ष मिळतो. हे व्रत भगवान विष्णूंना समर्पित आहे आणि या दिवशी पाणी, अन्न दान करणे आणि गरिबांची सेवा करणे विशेष फळे आणते. तसेच, निर्जला एकादशी ही आत्मसंयम, आत्मशुद्धी आणि संयमाचे प्रतीक आहे, जी व्यक्तीला मानसिक आणि आध्यात्मिक शक्ती प्रदान करते.

निर्जला एकादशीच्या पूजेची पद्धत

• या दिवशी ब्रह्म मुहूर्तावर उठून गंगाजल किंवा स्वच्छ पाण्याने स्नान करा आणि स्वच्छ कपडे घाला.
• यानंतर, भगवान विष्णूचे ध्यान करताना, निर्जला व्रताची प्रतिज्ञा घ्या की तुम्ही आज अन्न आणि पाणी सोडाल.
• त्यानंतर घरातील पूजास्थळ स्वच्छ करा आणि तिथे भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मीचे चित्र किंवा मूर्ती स्थापित करा.
• पिवळ्या कापडात एक पवित्र धागा बांधा आणि त्यात तांब्याचा किंवा पितळेचा कलश ठेवा. त्यात पाणी, सुपारी, संपूर्ण तांदळाचे दाणे, एक नाणे आणि आंब्याचे पान घाला.
• यानंतर, भगवान विष्णूला पिवळी फुले, तुळशीची पाने, धूप, दिवा, चंदन, अक्षत आणि फळे, मिठाई अर्पण करा.
• विष्णु सहस्रनामाचा पाठ करा किंवा “ओम नमो भगवते वासुदेवाय” या मंत्राचा जप करा.
•  या दिवशी संपूर्ण दिवस अन्न आणि पाण्याशिवाय राहा. जर आरोग्याच्या कारणास्तव ते शक्य नसेल तर तुम्ही फळे खाऊ शकता किंवा पाणी घेऊ शकता.
• निर्जला एकादशीला दान करण्याचे अनेक फायदे आहेत. या दिवशी ब्राह्मण किंवा गरिबांना पाण्याने भरलेले भांडे, छत्री, कपडे, फळे इत्यादी दान करा.
• या व्रतामध्ये रात्री झोपू नका तर जागे राहा. भगवान विष्णूच्या स्तुतीमध्ये स्तोत्रे गा आणि रात्री जागे राहणे महत्वाचे आहे.
• दुसऱ्या दिवशी सकाळी पूजा करून उपवास सोडा. प्रथम ब्राह्मण किंवा गरिबांना जेवण द्या, नंतर स्वतः पाणी प्या आणि अन्न खा.

निर्जला एकादशी व्रताची कथा

पौराणिक कथेनुसार, एकदा पांडवांनी महर्षी वेद व्यासांना एकादशीचे व्रत कसे करावे आणि त्याचे फायदे काय आहेत असे विचारले. तेव्हा व्यासजी म्हणाले की, वर्षात २४ एकादशी असतात आणि सर्व एकादशींचे विशेष महत्त्व आहे. प्रत्येक व्रत केल्याने पापांचा नाश होतो आणि पुण्य प्राप्त होते.

हे ऐकून भीमसेनाने आपली चिंता व्यक्त केली. तो म्हणाला, मी खूप बलवान आहे, पण अन्नाशिवाय जगणे माझ्यासाठी अशक्य आहे. मी सर्व नियमांचे पालन करू शकतो पण उपवास करू शकत नाही. असा काही मार्ग आहे का ज्याद्वारे मी एकाच दिवशी उपवास करू शकतो आणि वर्षातील सर्व एकादशींचे फळ मिळवू शकतो? मग महर्षी वेद व्यास म्हणाले, “हे भीम! तुझ्यासाठी एकच उपाय आहे, की तू ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या एकादशीला, ज्याला निर्जला एकादशी म्हणतात, उपवास करावा. या दिवशी अन्न आणि पाणी सोडून भगवान विष्णूची पूजा केल्याने वर्षातील सर्व एकादशींचे पुण्य मिळते. 

या व्रतामध्ये पाणी न पिता उपवास करणे अनिवार्य आहे, म्हणून त्याला ‘निर्जला’ म्हणतात. हे व्रत निश्चितच कठीण आहे, परंतु त्याचे फायदे प्रचंड आहेत. हे व्रत पापांचा नाश करते आणि मोक्ष प्रदान करते. भीमसेनने व्यासजींच्या सल्ल्याचे पालन केले आणि निर्जला एकादशीचे कठोर व्रत पाळले. त्याने दिवसभर पाणी प्यायले नाही किंवा अन्न खाल्ले नाही. शेवटी, भगवान विष्णूच्या कृपेने, भीमाला अक्षय पुण्य आणि मोक्ष प्राप्त झाला. असे म्हटले जाते की हे व्रत केल्याने व्यक्ती अनेक जन्मांच्या पापांपासून मुक्त होते आणि विष्णू लोक प्राप्त करते.

निर्जला एकादशीला तुमच्या राशीनुसार उपाय करा

मेष राशी –

या दिवशी भगवान विष्णूला केशर मिसळलेले पाणी अर्पण करा आणि “ॐ नमो भगवते वासुदेवाय” चा जप करा. यामुळे मानसिक शांती मिळेल आणि कामात यश मिळेल.

वृषभ राशी –

निर्जला एकादशीला पांढरे कपडे दान करा आणि तुळशीच्या रोपाला जल अर्पण करा, आर्थिक स्थिती सुधारेल.

मिथुन राशी –

या दिवशी गरीब मुलांना फळे आणि मिठाई वाटा. तसेच विष्णू सहस्रनामाचे पठण करा. यामुळे मुलांच्या आनंदात आणि शिक्षणात फायदा होईल.

कर्क राशी –

निर्जला एकादशीला तांदूळ आणि दूध दान करा. तसेच घराच्या उत्तर दिशेला दिवा लावा. कौटुंबिक आनंद वाढेल.

सिंह राशी –

हरभरा डाळ किंवा हळद यासारख्या पिवळ्या वस्तू दान करा. सूर्यदेवाचे ध्यान करा आणि गूळ अर्पण करा. आदर आणि सन्मान वाढेल.

कन्या राशी –

निर्जला एकादशीला दुर्वा गवत आणि तुळशीच्या पानांनी भगवान विष्णूची पूजा करा. आरोग्य आणि कर्जातून मुक्तता मिळेल.

तुला राशी –

कपडे आणि सुगंध दान करा. भगवान विष्णूंसह देवी लक्ष्मीची पूजा करा. तुम्हाला वैवाहिक जीवनात आनंद मिळेल.

वृश्चिक राशी –

मसूर लाल कापडात बांधून मंदिरात दान करा. तसेच हनुमान चालीसा पठण करा. यामुळे रोग आणि शत्रूंचा नाश होईल.

धनु राशी –

आंबा, केळी सारखी पिवळी फळे दान करा आणि विष्णू मंदिरात दिवा लावा. नशीब बळकट होईल आणि प्रवासात यश मिळेल.

मकर राशी –

या दिवशी तीळ आणि काळे कपडे दान करा. शनि मंत्राचा जप करा. नोकरी आणि करिअरमध्ये प्रगती होईल.

कुंभ राशी –

निळे कपडे आणि चप्पल दान करा. गरिबांमध्ये पाणी आणि सरबत वाटा. यामुळे आजार आणि आर्थिक समस्या दूर होतील.

मीन राशी –

भगवान विष्णूला केळी आणि नारळ अर्पण करा आणि पाण्यात तुळस घालून ते अर्पण करा. यामुळे कुटुंबात आनंद आणि मानसिक शांती मिळेल.

आम्हाला आशा आहे की तुम्हाला आमचा लेख आवडला असेल. जर असेल तर तो तुमच्या इतर शुभचिंतकांसह शेअर करा. धन्यवाद!

सतत विचारले जाणारे प्रश्न

१) निर्जला एकादशी 2025 चा व्रत कधी आहे?

उत्तर :- 06 जून 2025 रोजी निर्जला एकादशीचे व्रत केले जाणार आहे.

२) निर्जला एकादशीचे नियम काय आहेत?

उत्तर :- निर्जला एकादशीच्या व्रतामध्ये अन्न आणि पाणी दोन्ही सोडले जातात.

३) निर्जला उपवासात पाणी कधी प्यावे?

उत्तर :- निर्जला एकादशीच्या व्रतात, सूर्योदयापासून दुसऱ्या दिवशी सूर्योदयापर्यंत पाणी पिऊ नये.

मार्गदर्शन :-

( सूचना :- आपली कुंडली पाहायची असेल, प्रश्न विचारायचे असतील तर नक्कीच सहकार्य करेल, पण कामाच्या व्याप जास्त असल्या कारणाने विलंब होऊ शकतो, ज्यांची संयम व वाट पाहण्याची तयारी असेल तरच कुंडली पाहण्याचा आग्रह करावा.)

अधिक माहिती साठी संपर्क :-

श्री सेवा प्रतिष्ठान, संचलित Shree Seva Pratishthan
श्रीपाद विनायक जोशी ( गुरुजी )
+91 94202 70997 – +91 94232 70997 
कुंडली विश्लेषण व सुयोग्य मार्गदर्शन,
संतती समस्या विशेतज्ञ
दुर्मिळ वनस्पती विशेतज्ञ,
व्यसन मुक्ती औषध तज्ञ
( दारू, सिगारेट, तंबाकू, अफू, गांजा, चिंगम,)